Jerzy Aleksander Popiełuszko, wcześniej Alfons Popiełuszko (ur. 14 września 1947 roku w Okopach, zm. 19 października 1984 roku we Włocławku) – polski prezbiter rzymskokatolicki, kapelan warszawskiej „Solidarności”, obrońca praw człowieka w PRL, zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, błogosławiony Kościoła katolickiego.
Biografia
Pochodzenie i wykształcenie
Rodzice Jerzego Popiełuszki – Władysław (1910-2002) i Marianna z Gniedziejków (1920–2013) prowadzili gospodarstwo rolne. Mieli łącznie pięcioro dzieci: Teresę, Józefa, Alfonsa (póniejszego Jerzego Aleksandra) i Stanisława, a także Jadwigę, która jednak zmarła przed ukończeniem drugiego roku życia. Rodzina była wielopokoleniowa, mieszkali z nimi dziadkowie. W domu kultywowano pamięć o wuju Alfonsie Gniedziejce, członku partyzantki akowskiej, który w wieku dwudziestu jeden lat zginął po wojnie z rąk sowieckich. Urodzonemu w 1947 synowi, który był trzecim z kolei dzieckiem Władysława i Marianny, dano na imię Alfons. Marianna chciała w ten sposób utrwalić rodzinną pamięć o swoim bracie Alfonsie, a nadto jeszcze przed narodzeniem syna, czytając czytankę przeznaczoną do rozważań majowych, zapoznała się z życiorysem Św. Alfonsa Liguoriego, który wywarł na niej ogromne wrażenie.
Alfons Popiełuszko był ministrantem i wyróżniał się głęboką religijnością. Był typem samotnika. Pierwszą Komunię Świętą i bierzmowanie przyjął w tym samym roku – 1956. W latach 1961–1965 uczęszczał do liceum w Suchowoli. Był sumienny, ale uczył się przeciętnie. Z powodu jego religijności rodzice byli wzywani do szkoły.
Po maturze, 24 czerwca 1965 wstąpił do Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Po pierwszym roku studiów został skierowany do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, którą odbywał w latach 1966–1968 w specjalnej jednostce dla kleryków o zaostrzonym rygorze w Bartoszycach (54 szkolny batalion ratownictwa terenowego – JW 4413). Pobór kleryków był elementem represji wobec Kościoła w Polsce. Popiełuszko nie dał się złamać, inicjował opór, podtrzymywał na duchu kolegów, choć spotykały go za to bezwzględne kary; wyśmiewanie, czołganie się na mrozie, czyszczenie toalety w masce przeciwgazowej. Wojsko wyniszczyło go fizycznie. Na początku 1970 roku, już po powrocie do seminarium, ciężko zachorował i niemal cudem udało się go uratować. Kłopoty zdrowotne towarzyszyły mu już do końca życia. 28 maja 1972 otrzymał święcenia kapłańskie z rąk prymasa kardynała Stefana Wyszyskiego, a 11 czerwca 1972 odprawił prymicyjną mszę świętą w kościele w Działoszynie. Następnie pracował w parafiach w Ząbkach (1972–1975) i Aninie (1975–1978). Później był księdzem w warszawskich kościołach: Dzieciątka Jezus, Św. Anny, a od czerwca 1980 Św. Stanisława Kostki.
W latach 1974–1976 był studentem Studium Pastoralnego Instytutu Teologii Pastoralnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1978 został duszpasterzem środowisk medycznych w Warszawie.
Kapelan „Solidarności”
Od sierpnia 1980 był związany ze środowiskami robotniczymi, aktywnie wspierał także „Solidarność”. W czasie strajku został wysłany do odprawiania mszy w Hucie Warszawa, w stanie wojennym w kościele Św. Stanisława Kostki organizował Msze za Ojczyzną. Swoją działalnością duszpasterską i nauczaniem opartym na przesłaniu: „Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj” (Św. Paweł, Rz 12,21), nauczaniu papieża Jana Pawła II i prymasa Stefana Wyszyńskiego, niezłomnością i odwagą, a także wsparciem dla prześladowanych robotników i działaczy związkowych przez władze PRL podczas stanu wojennego zyskał autorytet, szerokie poparcie społeczne i popularność w Warszawie, a później także w innych miastach. Działalność ks. Jerzego Popiełuszki ówczesne władze PRL uznały za krytykę i sprzeciw wobec systemu komunistycznego.
19 maja 1983 prowadził pogrzeb Grzegorza Przemyka. We wrześniu 1983 zorganizował pielgrzymką ludzi pracy na Jasną Górę; 30 września odprawił mszę świętą na wałach.
W czasie stanu wojennego wielokrotnie oskarżany przez władze PRL o zaangażowanie w działalność polityczną, stał się celem działać operacyjnych Służby Bezpieczeństwa. Akcją rozpracowywania księdza o kryptonimie „Popiel” rozpoczął to najpewniej w drugiej połowie 1982. Ksiądz Jerzy Popiełuszko był inwigilowany przy pomocy co najmniej czterech tajnych wspópracowników. Wśród nich byli duchowni – tu szczególnie aktywny był ksiądz MichaŁ Czajkowski (TW „Jankowski”), a także osoby świeckie, jak np. blisko wspópracujący z kapłanem Tadeusz Stachnik (TW „Miecz” i „Tarcza”). 2 grudnia 1983 doręczono mu wezwanie na przesłuchanie. 12 grudnia Popiełuszko dobrowolnie stawił się w Pałacu Mostowskich, siedzibie Komendy Stołecznej MO. Tu wiceprokurator Anna Jackowska odczytała decyzję o wszczęciu śledztwa w kierunku przestępstwa z art. 194 kk w zw. z art. 58 kk, to jest, że:
Za zarzucane czyny Popiełuszce groziła kara 10 lat pozbawienia wolności. Przesłuchanie trwało kilka godzin, zadawano pytania w rodzaju: „Dlaczego ksiądz deformuje hostię podczas liturgii?”. Chodziło o prezentowanie hostii w rękach rzekomo ustawionych w pozycji litery V – symbolu zwycięstwa używanego przez „Solidarność”.
Po zakończeniu przesłuchania w mieszkaniu księdza zarządzono rewizję (znaną później jako „prowokacja na Chłodnej”). Przed domem czekali na księdza dziennikarze telewizyjni. Esbecy wkroczyli jako pierwsi, bez wahania otwierając różne skrytki. Ujawniono między innymi granaty łzawiące, naboje do pistoletu maszynowego, różne materiały wybuchowe, farby drukarskie – podrzucone do mieszkania przez esbeków. Zatrzymanego zwolniono nazajutrz, dzięki interwencji arcybiskupa Bronisława Dąbrowskiego u ministra spraw wewnętrznych Czesława Kiszczaka.
Natychmiast po tym wydarzeniu postać ks. Popiełuszki stała się przedmiotem licznych ataków propagandowych i publicystycznych władz komunistycznych.
Sprawę rewizji na Chłodnej opisano w artykule Michała Ostrowskiego Garsoniera obywatela Popiełuszki, który ukazał się 27 grudnia 1983 w „Expressie Wieczornym”. Artykuł został nagłośniony także przez inne media, jego omówienia zamieszczały inne gazety, odczytano go w I i IV Programie Polskiego Radia. Ksiądz Popiełuszko próbować skontaktować się z autorem artykułu, jednak okazało się, że taka osoba w redakcji nie pracuje. Przesłanego sprostowania gazeta nie wydrukowała. Wielokrotnie wzywano księdza na przesłuchania. Zarzuty przedstawiono mu 12 lipca 1984. Ostatecznie do procesu nie doszło wskutek amnestii z 22 lipca 1984.
We wrześniu 1984 Popiełuszko przygotować II pielgrzymkę ludzi pracy na Jasną Górę. Spotkać się wtedy m.in. z Lechem Wałęsą oraz z ks. Henrykiem Jankowskim.
Nasilenie ataków
12 września 1984 rozpoczęła się nowa faza ataków na księdza Popiełuszkę. Sygnał dała radziecka „Izwiestija”. Leonid Toporkow napisał wtedy między innymi:
13 września odbyło się spotkanie Wojciecha Jaruzelskiego z Czesławem Kiszczakiem i innymi wysokimi urzędnikami, podczas którego Jaruzelski miał powiedzieć do Kiszczaka: „Załatw to, niech on nie szczeka”. Wkrótce potem Jerzy Urban, piszący pod pseudonimem Jan Rem, nazwał kazania Popiełuszki „seansami nienawiści”. 17 września Urząd do Spraw Wyznań wystosował ostre pismo do Episkopatu, w którym naciskał na zaprzestanie tolerowania przez biskupów wystąpień niektórych duchownych. Wymieniono w nim nazwisko księdza Popiełuszki. Wzmogły się anonimy kierowane do księdza (np. „Zostaniesz bohaterem narodowym numer dwa – po Przemyku”).
13 października przyszli mordercy księdza próbowali zatrzymać jego samochód koło Gdańska, rzucając w szybę kamieniem. Kierowcy udało się opanować pojazd i uciec. Później okazało się, że funkcjonariusze mieli wówczas w samochodzie między innymi: narzutę, worki, łopaty i kamienie.
Szykany i naciski władz, rosnące zagrożenie oraz kłopoty zdrowotne ks. Popiełuszki były przyczyną, dla której prymas Józef Glemp zaproponował mu 16 października 1984 wyjazd na studia do Rzymu, pozostawiając jednak decyzję samemu zainteresowanemu. Popiełuszko z propozycji nie skorzystał.
Porwanie i śmierć
19 października 1984 ks. Popiełuszko przybył na zaproszenie Duszpasterstwa Ludzi Pracy do parafii pw. Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy. W tym samym dniu, wracając do Warszawy, na drodze do Torunia, niedaleko miejscowości Górsk, Jerzy Popiełuszko wraz ze swoim kierowcą Waldemarem Chrostowskim zostali uprowadzeni przez funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy „D” Departamentu IV MSW w mundurach funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego MO. Chrostowskiemu udało się uciec z kabiny samochodu, Popiełuszkę skrępowano i przewożono w bagażniku.
30 października z zalewu na Wiśle koło Włocławka wyłowiono jego zwłoki. Ręce skrępowano tak, by próby poruszania nimi zaciskały pętlę na szyi. Ciało obciążone było workiem wypełnionym kamieniami. Zbadano je w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku pod kierunkiem prof. Marii Byrdy. W czasie sekcji wykazano ślady torturowania.
Pogrzeb
Początkowo miejscem spoczynku ks. Popiełuszki miał być cmentarz na Powązkach. Proboszcz parafii Św. Stanisława Kostki, ks. Teofil Bogucki, wierni i liczni przyjaciele Zmarłego prosili jednak prymasa Józefa Glempa, by ksiądz mógł zostać pochowany przy kościele. Tak też się stało. Morderstwo i ujawnienie prawdy o nim wywołało wstrząs i oburzenie społeczne. Pogrzeb 3 listopada 1984 zgromadził olbrzymie tłumy i przekształcił się w wielką manifestację. Popiełuszko został pochowany na terenie kościoła parafialnego Św. Stanisława Kostki w Warszawie, na terenie w kształcie niewielkiego kurhanu, pod nagrobkiem w kształcie krzyża. Miejsce to jest ogrodzone kamieniami połączonymi łańcuchem, tworzącymi w kompozycji z nagrobkiem róaniec.
Hipoteza o śmierci 25 października 1984
Pod koniec 2002 prokurator Andrzej Witkowski z pionu śledczego IPN w Lublinie zasugerował nową wersję zabójstwa ks. Popiełuszki, podważającą dotychczasowe ustalenia sądu w Toruniu. Trwają starania nad ustaleniem, czy za zabójstwem stały osoby „wyżej postawione w hierarchii partyjno-państwowej”. W 2008 sformułowaną przez Witkowskiego hipotezę, zakładającą, że Jerzy Popiełuszko nie zginął 19, lecz 25 października, po kilkudniowych torturach w bunkrach w Borze Kazuńskim, ponownie przywołał były prokurator IPN Leszek Pietrzak. Hipoteza ta została skrytykowana jako niepoparta materiałem dowodowym m.in. przez Witolda Kuleszę i Krzysztofa Piesiewicza.
Pomoc w uprowadzeniu i współpracę z SB zarzucano również Waldemarowi Chrostowskiemu. Historyk Jan Żaryn uważa, że ta teza nie ma oparcia w zachowanym materiale dowodowym.
Proces sprawców
W tzw. procesie toruńskim, toczącym się od 27 grudnia 1984 do 7 lutego 1985 przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu, trzej oficerowie MSW: kpt. Grzegorz Piotrowski (naczelnik wydziału Departamentu IV), por. Leszek Pękala i por. Waldemar Chmielewski zostali oskarżeni i skazani za uprowadzenie, torturowanie i zabójstwo ks. Jerzego Popiełuszki, zaś ich przełożony płk Adam Pietruszka (zastępca dyrektora Departamentu IV MSW) – za sprawstwo kierownicze zbrodni. Prokurator Leszek Pietrasiński żądał kary śmierci dla Piotrowskiego oraz kar pozbawienia wolności dla pozostałych oskarżonych. Sąd, któremu przewodniczył SSW Artur Kujawa, a sprawozdawcą był SSW Jurand Maciejewski, wymierzył Grzegorzowi Piotrowskiemu karę 25 lat pozbawienia wolności, Adamowi Pietruszce – 25 lat, Leszkowi Pękali – 15 lat, Waldemarowi Chmielewskiemu – 14 lat.
W 1986 w wyniku interwencji Czesława Kiszczaka trzem sprawcom złagodzono karę: Adamowi Pietruszce karę 25 lat zamieniono na 15 lat, Leszkowi Pękali z 15 lat obniżono do 10 lat, Chmielewskiemu z 14 lat do 8. W grudniu 1987 sprawców objeła kolejna amnestia – Pietruszce złagodzono karę z 15 do 10 lat (wyszedł na wolność w 1995); Pękali z 10 do 6 lat, Chmielewskiemu z 8 do 4 lat i 6 miesięcy. Piotrowskiemu zamieniono karę z 25 na 15 lat, wyszedł na wolność w 2001. Po latach dokument podpisany przez gen. Kiszczaka odnaleźli historycy IPN. Pismo jest datowane na 26 listopada 1987. Adresatem jest Józef Żyta, prokurator generalny PRL. Kiszczak wnosił o „złagodzenie orzeczonych prawomocnie kar pozbawienia wolności wobec Grzegorza Piotrowskiego, Adama Pietruszki, Leszka Pękali i Waldemara Chmielewskiego”.
Proces ten, podobnie jak następny dotyczący tej sprawy, a obejmujący jako oskarżonych gen. Władysława Ciastonia i gen. Zenona Pęatka (obaj w 1994 zostali uniewinnieni z zarzutu współsprawstwa), nie ujawnił wszystkich okoliczności i inspiratorów zbrodni, co budzi do dziś liczne dyskusje. Oficjalna wersja uprowadzenia i morderstwa była wielokrotnie kwestionowana.
Pamięć o Jerzym Popiełuszce
13 października 2009, w związku z 25. rocznicą śmierci, ks. Jerzy Popiełuszko został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego. W 1984 odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości.
Według stanu na październik 2009 w 73 polskich miastach znajdowały się ulice ks. Jerzego Popiełuszki, ponadto 4 ronda i 3 place. 21 szkół w Polsce i dwie polonijne przybrały sobie go za patrona. Jego postać upamiętniało 70 pomników, w tym 8 poza granicami kraju.
Grób Jerzego Popiełuszki znajduje się przed frontonem kościoła św. Stanisława Kostki w Warszawie. Jest on od lat 80. XX wieku celem licznych pielgrzymek i oficjalnych wizyt, m.in. 14 czerwca 1987 modlił się przy nim papież Jan Paweł II. Szacuje się, że w ciągu 10 lat miejsce to odwiedziło ok. 18 mln ludzi. Na terenie parafii św. Stanisława Kostki w Warszawie znajdują się ponadto: dzwon, pomnik i muzeum (otwarte 16 października 2004) poświęcone pamięci błogosławionego.
W Suchowoli przy stojącym przy rynku kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła znajduje się symboliczny grób i pomnik Jerzego Popiełuszki, a w samym mieście również izba pamięci.
Na terenie kościoła św. Trójcy w Ząbkach, gdzie w latach 1972–1975 Popiełuszko pełnił funkcję wikarego znajdują się tablica pamiątkowa z 1989 i pomnik z 1997.
Ponadto pomniki ks. Jerzego Popiełuszki znajdują się m.in. w Białymstoku, Bydgoszczy, Częstochowie, Koszalinie, Krościenku nad Dunajcem, Poznaniu, Tarnobrzegu, Toruniu, Chicago i Nowym Jorku.
6 czerwca 2010, w dniu beatyfikacji arcybiskup lubelski Józef Życiński dekretem erygował parafię pw. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Lublinie na terenie dekanatu Lublin – Południe.
Imię ks. Jerzego Popiełuszki noszą: od 4 lutego 1995 hospicjum w Bydgoszczy, od 2004 Bursa Akademicka Caritas Diecezji Toruńskiej w Przysieku, od 2006 ZSO w Brzeziu, od 2007 Gimnazjum nr 2 w Ząbkach, a od 1999 Archidiecezjalne Gimnazjum Męskie w Warszawie (od 2010 Katolickie Gimnazjum im. Ks. Jerzego Popiełuszki).
W 1985 polski kompozytor Andrzej Panufnik, przebywający na emigracji w Wielkiej Brytanii, skomponował Koncert fagotowy dedykowany pamięci ks. Jerzego Popiełuszki. W 1986 brytyjski artysta Muslimgauze wydał płytę Flajelata poświęconą antysowieckim dysydentom, gdzie jeden z utworów – Homily to Popieluszko jest formę adoracji, uczczenia ks. Jerzego Popiełuszki. W 1988 na podstawie wydarzeń związanych z jego śmiercią powstał film Agnieszki Holland Zabić księdza, natomiast w 2009 odbyła się premiera filmu fabularnego Rafała Wieczyńskiego Popiełuszko. Wolność jest w nas. Z filmu pochodzą piosenki Sługa wykonana przez zespół Rewelersi oraz Tylko miłość Violi Brzezińskiej. Powstały także filmy dokumentalne: Jestem gotowy na wszystko (2002, scen. i reż.: Paweł Woldan), Jak zginął Popiełuszko... (2010, scen. i reż.: Piotr Litka, Przemysław Wojciechowski) i Ostatnia droga (2014, scen. Józef Herold, reż. Robert Wichrowski. Premierowy pokaz filmu odbył się 16 października 2014 roku w kościele Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy, w obecności prymasa Wojciecha Polaka).
Poczta Polska upamiętniła 15. rocznicę śmierci ks. Jerzego Popiełuszki emitując w IV kwartale 1999 r. okolicznościowy znaczek. Wszedł on do obiegu 19 października 1999 r. Jego projekt wykonał Maciej Jędrysik. Nominał wynosi 70 gr. Znaczek wydany został techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym w formacie 31,25 x 39,5 mm. Jego nakład wyniósł 700 tysięcy sztuk.
Z okazji 25 rocznicy śmierci Popiełuszki Poczta Polska wydała znaczek z fotografią portretową kapłana, autorstwa Tadeusza Wesołowskiego.
Znaczek „25. rocznica śmierci ks. Jerzego Popiełuszki” zwyciężył w międzynarodowym konkursie filatelistycznym „Premio internazionale d’arte Filatelica San Gabriele”. Został uznany za najlepszą światową emisję o tematyce religijnej w 2009 roku. Jego autorką jest polska artystka plastyk Marzanna Dąbrowska.
Z okazji beatyfikacji ks. Jerzego Poczta Polska S.A. wydała okolicznościowy znaczek oraz kopertę Pierwszy Dzień Obiegu wraz z datownikiem, w który wpisano słowa z kazania ks. Jerzego. Wartość znaczka pocztowego wynosi 1,95 zł. Został on wydrukowany techniką offsetową, na papierze fluorescencyjnym w formacie 43 x 31,25 mm, w nakładzie 600 tysięcy sztuk.
Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające 25. rocznicę śmierci księdza Jerzego Popiełuszki:
Na monetach powtarzają się słowa „Zło dobrem zwyciężaj”, cytat z listu Św. Pawła do Rzymian, którym ks. Jerzy oddawał swoje najważniejsze przesłanie. Na awersie srebrnej dziesięciozłotówki widnieje Jego nagrobek, a na rewersie – obok postaci ks. Jerzego mapa Polski z zaznaczonym miejscem, gdzie poniósł śmierć.
Złota moneta ma wartość nominalną 37 zł, bo tyle lat przeżył ksiądz Jerzy. Na awersie monety cyfra 37 zanurza się w wodzie, która pochłonęła ciało męczennika.
W 2010 wyemitowano poświęcony księdzu Popiełuszce pieniądz lokalny – dukat warszawski.
10 października 2014 Sejm oddał hołd bł. Jerzemu Popiełuszce, przyjmując prze aklamację uchwałę w 30. rocznicę jego męczeńskiej śmierci. „Oby nigdy w naszej ojczyźnie nie dochodziło do podobnych zbrodni” – podkreślili w okolicznościowej uchwale parlamentarzyści.
W 30. rocznicę śmierci został wybity w Mennicy Polskiej numizmat z wizerunkiem Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki według specyfikacji:
17 października 2014 w obecności Prezydenta Bronisława Komorowskiego zostało otwarte w Górsku Centrum Edukacji Młodzieży im. ks. Jerzego Popiełuszki.
26 października 2014 w 30. rocznicę odbył się „XXII Doroczny Bieg Sztafetowy Szlakiem Męczeńskiej Drogi Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki”. Trasa przebiegała od sanktuarium Nowych Męczenników w Bydgoszczy do Górska, a nie jak przez ostatnie lata, do tamy we Włocławku.
W roku 1992 z inicjatywy Eugeniusza Połtyna, prezesa bydgoskiego Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej „Orzeł”, zorganizowano Bieg Sztafetowy Szlakiem Męczeńskiej Drogi Księdza Jerzego Popiełuszki. Na trasę liczącą ponad sto kilometrów wybiegało niewielu chętnych, jednak z roku na rok między Bydgoszczą a Włocławkiem zaczęło pojawiać się coraz więcej drużyn z całego kraju. Bieg tradycyjnie zaczyna się modlitwą w kościele Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy. W miejscach w których rozegrał się dramat kapłana – w Bydgoszczy, Górsku, Toruniu i na tamie we Włocławku uczestnicy biegu zapalają znicze i składają kwiaty. W 1999 do organizacji Biegu włączył się Zarząd Regionu Bydgoskiego NSZZ „Solidarność”.
W związku z 30. rocznicą wydano także okolicznościowy album zatytułowany Sanktuarium Nowych Męczenników w Bydgoszczy. Miejsce sprawowania ostatniej Eucharystii bł. ks. Jerzego Popiełuszki.
Proces beatyfikacyjny
Już 5 listopada, dwa dni po pogrzebie, do prymasa Józefa Glempa wpłynęła pierwsza pisemna prośba o wszczęcie procesu beatyfikacyjnego. 178. podpisów złożyła grupa pracowników Szpitala Ginekologicznego w Warszawie, gdzie ks. Jerzy był kapelanem. 28 listopada kolejną prośbę z 456. podpisami złożyli studenci KUL. Pisali ludzie z całego świata. Już w 1985 roku - rok po śmierci - do Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej napłynęło 13 940 imiennych prób z 17. krajów o beatyfikację ks. Popiełuszki.
Pomimo niesłabnącego kultu prywatnego osoby księdza Popiełuszki przez wiele lat nie otwierano procesu beatyfikacyjnego. Nakładały się na to liczne przyczyny, m.in. obawa o oskarżenia o próbą politycznego jego wykorzystywania, trwające procesy zabójców, pojawiające się nowe dokumenty, które wymagały zbadania. Istnieje także możliwość, że były próby jego hamowania przez polski aparat państwowy, choćby przez wysuwane sugestie, że zginął on z przyczyn politycznych, a nie za wiarę, co warunkowało wyniesienie zabitego na ołtarze. Pojawiły się one z ust generała Wojciecha Jaruzelskiego już jesienią 1984.
Proces beatyfikacyjny księdza Jerzego Popiełuszki oficjalnie otwarto 8 lutego 1997 w kościele pw. Św. Stanisława Kostki w Warszawie, a etap diecezjalny procesu zakończono dokładnie cztery lata póniej. Rozpoczęcie procedury i zamknięcie jej pierwszego etapu w tym terminie uznano za sukces. W trakcie tego etapu przesłuchano 44 świadków. Prace posuwały się szybko dzięki już wtedy dobrze zorganizowanemu archiwum księdza, prowadzonemu przez wolontariuszy z Katarzyną Soborak na czele.
3 maja 2001 nastąpiło wszczęcie prac przez Kongregację ds. Kanonizacyjnych. Positio opracowali: ks. Zbigniew Kiernikowski, a następnie ks. Tomasz Kaczmarek. W 2002 Kongregacja wydała dekret o ważności akt procesu. W dniu 20 stycznia 2009 odbył się Kongres Specjalny Teologów Konsultorów, który uznał zasadność elementów materialnych i formalnych jego męczeństwa. Ten pozytywny wynik 1 grudnia 2009 potwierdzili Kardynałowie i Biskupi zebrani na Sesji Zwyczajnej, na której przedstawił jako Ponens, JE Stanisław Ryłko, Kardynał Świętego Kościoła Rzymskiego. Na prośbę polskich biskupów papież zgodził się na nadanie sprawie priorytetu i dzięki temu ominięcie 10-letniej kolejki. Ojciec Święty Benedykt XVI po zapoznaniu się z tym stanem rzeczy, który przedłożył mu Arcybiskup Prefekt, przyjmując i uznając opinię Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w 19 grudnia 2009 podpisał dekret o męczeństwie ks. Jerzego Popiełuszki i ogłosił: „W sprawie Sługi Bożego Jerzego Popiełuszki, kapłana diecezjalnego, istnieje pewność co do męczeństwa i jego przyczyny oraz co do skutków prawnych”. 15 lutego 2010 metropolita warszawski arcybiskup Kazimierz Nycz ogłosił datę beatyfikacji ks. Jerzego – 6 czerwca 2010, w święto Dziękczynienia. 7 kwietnia 2010 dokonano ekshumacji szczątków ks. Jerzego Popiełuszki w celu pobrania cząstek kości, które staną się relikwiami.
Ogłoszenie ks. Jerzego Popiełuszki błogosławionym Kościoła katolickiego odbyło się 6 czerwca 2010 w Warszawie na Placu Piłsudskiego. Mszy Świętej beatyfikacyjnej przewodniczył abp Angelo Amato, prefekt Kongregacji ds. Kanonizacyjnych, który w imieniu papieża Benedykta XVI odczytał akt beatyfikacyjny. Wraz z nim mszę beatyfikacyjną koncelebrowało około 100 kardynałów, arcybiskupów i biskupów oraz 1,6 tys. kapłanów.
Na dni z możliwością uzyskania odpustu zupełnego arcybiskup Kazimierz Nycz w dniu 19 października 2010 wyznaczył:
Proces kanonizacyjny
20 września 2014 w diecezji Créteil we Francji nastąpiło otwarcie procesu do kanonizacji bł. ks. Jerzego. Uzdrowienie nastąpiło we Francji, stąd tam będzie się toczył proces kanonizacyjny. Biskup miejsca, czyli biskup Créteil, Michel Santier powołał trybunał kanonizacyjny złożony z teologów (miedzy innymi ks. profesora Józefa Naumowicza z Polski) i lekarzy ekspertów. To oni będą teraz przesłuchiwać świadków choroby i uzdrowienia Francoisa Audelana. Fakt rozpoczęcia procesu kanonizacyjnego oznacza podjęcie kroków zmierzających do zweryfikowania autentyczności cudu, który zdarzył się za wstawiennictwem bł. ks. Jerzego. Nie jest to gwarancja kanonizacji. Raczej stwierdzenie autentyczności uzdrowienia. Jeśli się okaże, że cud rzeczywiście był autentyczny w rozumieniu prawno-kanonicznym, to wtedy będą podjęte kolejne kroki na drodze do kanonizacji. Cud jest wymagany do orzeczenia przez Urząd Nauczycielski Kościośa, że ks. Jerzy to wzór męczennika, który ma znaczenie dla całego Kościoła Powszechnego, nie tylko lokalnego.
Relikwie bł. ks. Jerzego
Relikwie Błogosławionego, pobrane podczas sekcji zwłok i ukryte przed bezpieką, po prawie ćwierć wieku wydobyto ze ściany kaplicy Sióstr Misjonarek Świętej Rodziny w Białymstoku. Podczas uroczystego nabożeństwa zostały one umieszczone dla kultu wiernych w kościele Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku. Szczątki pobrano w białostockim prosektorium, podczas sekcji zwłok przeprowadzonej po wyłowieniu zwłok księdza Jerzego z Wisły w październiku 1984. Z ciała kapłana pobrano wówczas dwie fiolki z krwią, fragment wątroby, śledziony i nerek. Przez dwa lata przechowywano je w Zakładzie Medycyny Sądowej AM. Tam jednak groziło im zniszczenie więc oddany sprawie dr Jan Szrzedzi�ski postanowi�, przekaza� je w�adzom ko�cielnym. Nawi�za� kontakt z �wczesnym arcybiskupem bia�ostockim Edwardem Kisielem, kt�ry do realizacji tej misji wyznaczy� nie�yj�cego ju� ks. Jerzego Gisiewicza. Z jego polecenia relikwie umieszczono w d�bowej skrzynce, kt�ra po zamkni�ciu zosta�a opatrzona piecz�ci�. Szcz�tki w roku 1986 ukryto w �cianie kaplicy Sanktuarium b�. Boles�awy Lament w Bia�ymstoku.
Komunikat Kurii Metropolitalnej Warszawskiej o dokonanej rekognicji relikwii S�ugi Bo�ego ks. Jerzego Popie�uszki.
W dniach 6 i 7 kwietnia 2010 w parafii �w. Stanis�awa Kostki w Warszawie na �oliborzu, odby�a si� ekshumacja i kanoniczne rozeznanie relikwii ks. Jerzego. Jest to wym�g prawa kanonicznego, kt�ry powinien nast�pi� w czasie trwania procesu beatyfikacyjnego. Podczas rekognicji pobrano ma�e cz�stki ko�ci na relikwie do relikwiarzy dla kultu. Dokonano te� gruntownej renowacji dotychczasowego grobu. Po zako�czeniu kanonicznych czynno�ci rekognicji doczesne szcz�tki z�o�ono do nowej trumny i umieszczono w tym samym miejscu, gdzie spoczywa� od dnia pogrzebu 3 listopada 1984.
Na ca�ym �wiecie jest oko�o 1500 relikwii ks. Jerzego. Miedzy innymi: Brazylia, Filipiny, W�ochy – tu chyba najwi�cej; dalej – Niemcy, Hiszpania, Francja, Austria, S�owacja, Czechy – ca�a Europa.
Najwa�niejsze daty z �ycia
Dzieci�stwo i m�odo��
14 wrze�nia 1947 – Przychodzi na �wiat w Okopach k. Suchowoli jako syn W�adys�awa i Marianny z d. Gniedziejko.
16 wrze�nia 1947 – Przyjmuje chrzest w ko�ciele parafialnym w Suchowoli; nadano mu imi� Alfons.
14 wrze�nia 1954 – Rozpoczyna nauk� w Szkole Podstawowej w Suchowoli.
3 czerwca 1956 – Pierwsza Komunia �w. w ko�ciele parafialnym.
17 czerwca 1956 – Sakrament bierzmowania z r�k bp. W�adys�awa Suszy�skiego. Alek przyj�� imi� Kazimierz; nosi� je jego dziadek.
1 czerwca 1965 Zda� matur� w Liceum Og�lnokszta�c�cym w Suchowoli.
24 czerwca 1965 – Po maturze zg�asza si� i zostaje przyj�ty do Seminarium Metropolitalnego w Warszawie. Studia rozpoczyna we wrze�niu.
25 pa�dziernika 1966 – 16 pa�dziernika 1968 -Przebywa w wojsku, w kleryckiej jednostce o zaostrzonym regulaminie w Bartoszycach.
18 kwietnia 1970 – Przechodzi ci�k� operacj� tarczycy zwi�zan� z komplikacjami i zagro�eniem �ycia. Ca�e seminarium duchowne modli�o si� o jego zdrowie.
13 maja 1971 – Zmienia imi� (w spos�b urz�dowy) z Alfonsa na Jerzy Aleksander.
Kap�a�stwo
12 grudnia 1971 – Otrzyma� �wi�cenia subdiako�skie.
12 marca 1972 – Diakonat.
28 maja 1972 – Przyjmuje �wi�cenia kap�a�skie w archikatedrze �w. Jana w Warszawie z r�k S�.Bo�ego Stefana kardyna�a Wyszy�skiego. Na obrazku prymicyjnym ks. Jerzy napisa� s�owa: „Posy�a mnie B�g, abym g�osi� Ewangeli� i leczy� rany zbola�ych serc”.
19 czerwca 1972 – Otrzymuje nominacj� na wikariusza parafii �wi�tej Tr�jcy w Z�bkach k. Warszawy.
1 pa�dziernika 1974 – Rozpoczyna zaoczne dwuletnie Studium Pastoralne na Wydziale Teologicznym KUL-u.
4 pa�dziernika 1975 – Zostaje wikariuszem w parafii Matki Bo�ej Kr�lowej Polski w Aninie.
20 maja 1978 – Zostaje przeniesiony na wikariat do parafii Dzieci�tka Jezus na �oliborzu. Nast�pi�o pogorszenie stanu zdrowia. Kilka tygodni przebywa w szpitalu.
19 lutego 1979 – Otrzymuje nominacj� na duszpasterza �redniego personelu medycznego w Warszawie.
25 maja 1979 – Zostaje przeniesiony do duszpasterstwa przy ko�ciele akademickim �w. Anny w Warszawie.
20 maja 1980 – Zostaje rezydentem w parafii �w. Stanis�awa Kostki na �oliborzu z przeznaczeniem do duszpasterstwa specjalistycznego S�u�by Zdrowia. Jest to ostatnie miejsce zamieszkania i pracy.
8-29 czerwca 1980 – Odwiedza ciotk� Mary Kalinowski w Stanach Zjednoczonych.
31 sierpnia 1980 – Odprawia Msz� �w. dla strajkuj�cych hutnik�w w Hucie Warszawa.
6 pa�dziernika 1981 – Podj�� si� opieki duszpasterskiej nad chorymi w Domu Zas�u�onego Pracownika S�u�by Zdrowia w Warszawie przy ul. Elekcyjnej 37, urz�dzaj�c tam kaplice i staj�c si� na mocy nominacji kurialnej kapelanem.
listopad 1981 – Wspiera� strajkuj�cych student�w Wy�szej Oficerskiej Szko�y Po�arnictwa.
13 grudnia 1981 – W Polsce og�oszony zosta� stan wojenny.
18 lutego 1982 – Odprawia pierwsz� Msz� �w. za Ojczyzn� w ko�ciele �w. Stanis�awa Kostki na �oliborzu, w czasie kt�rej wyg�osi� pierwsze ze swoich 26. s�ynnych kaza�.
marzec 1982 – Pobyt w szpitalu kolejowym w Warszawie.
19 maja 1983 – Poprowadzi� pogrzeb Grzegorza Przemyka, maturzysty pobitego na �mier� przez milicjant�w z komisariatu w Warszawie przy ul. Jezuickiej 1/3.
30 sierpnia 1983 – W drodze do Gdyni, gdzie, mia� wyg�osi� kazanie, zostaje zatrzymany przez milicj� i przetrzymany przez 8 godzin na komisariacie w �omiankach. Do wyjazdu nie dosz�o.
12 grudnia 1983 – Przes�uchiwany w prokuraturze w Warszawie. W mieszkaniu ks. Jerzego przy ul. Ch�odnej przeprowadzono rewizj�, a kap�ana przetrzymywano przez dwa dni w areszcie, w Pa�acu Mostowskich. Prokurator Anna Jackowska przedstawi�a ks. Jerzemu zarzuty.
27 grudnia 1983 – Jerzy Urban, rzecznik prasowy rz�du, pod pseudonimem Micha� Ostrowski publikuje oszczerczy artyku� przeciw ks. Jerzemu, zob. „Express Wieczorny” z 27 XII 1983. Artyku� „Garsoniera obywatela Popie�uszki” by� potem powtarzany w innych mediach.
2 stycznia 1984 – Ks. Jerzy na polecenie arcybiskupa Bronis�awa D�browskiego w 13 punktach zbija zarzuty i insynuacje wysuni�te przez Jerzego Urbana.
12 czerwca 1984 – Przes�uchanie ks. Jerzego przez w�adze bezpiecze�stwa w Pa�acu Mostowskich w Warszawie, gdzie przedstawiono mu akt oskar�enia.
26 czerwca 1984 – Przes�uchanie ks. Jerzego w Prokuraturze Okr�gowej w Warszawie.
2 lipca 1984 – Wysuni�cie przez Prokuratur� Okr�gow� w Warszawie, zarzut�w, �e ks. Jerzy rzekomo „nadu�ywaj�c funkcji kap�ana czyni z ko�cio��w miejsce szkodliwej dla interes�w PRL propagandy antypa�stwowej, tj o przest�pstwo z art. 194 kk w zwi�zku z art. 58”.
12 lipca 1984 – Z�o�enie w S�dzie Rejonowym dla miasta sto�ecznego Warszawy aktu oskar�enia przeciwko ks. Jerzemu przez wiceprokurator wojew�dzk� Ann� Jackowsk�.
15 lipca 1984 – Odczytanie w ko�ciele �w. Stanis�awa Kostki komunikatu kap�an�w stwierdzaj�cego, �e „Ks. Jerzy pracuje w tej parafii, my kap�ani wsp�odpowiedzialni za �ycie duszpasterskie, uwa�amy za sw�j obowi�zek zaprotestowa� publicznie przeciwko nies�usznym oskar�eniom, a wiernych wzywamy do modlitwy”.
29 lipca 1984 – Ks. pra�at Teofil Bogucki, proboszcz parafii �w. Stanis�awa Kostki w homilii podczas Mszy �w. za Ojczyzn� bierze w obron� ks. Jerzego przed atakami w�adz pa�stwowych.
24 sierpnia 1984 – Umorzenie post�powania karnego wobec ks. Jerzego na mocy decyzji S�du Rejonowego m. st. Warszawy.
26 sierpnia 1984 – Ks. Jerzy wyg�asza homili� podczas Mszy �w. za Ojczyzn�.
9 wrze�nia 1984 – Ks. Jerzy wyg�asza dla robotnik�w homili� w ko�ciele �w. Stanis�awa Kostki, w kt�rej protestuje przeciw sugestiom Jerzego Urbana, rzecznika prasowego rz�du PRL, „by takich ludzi, jak on wysy�a� na banicj�”.
12 wrze�nia 1984 – W gazecie sowieckiej „Izwiestia” ukazuje si� artyku� Leonida Toporkowa szkaluj�cy „Solidarno��” i ks. Jerzego.
19 wrze�nia 1984 – W warszawskim tygodniku „Tu i Teraz” ukazuje si� oszczerczy atak na osob� ks. Jerzego pt. „Seanse nienawi�ci” pi�ra Jerzego Urbana, kt�ry pos�u�y� si� pseudonimem Jan Rem.
25 wrze�nia 1984 – W Departamencie MSW w Warszawie odbywa si� narada wysokich urz�dnik�w nad sposobem „uciszenia” ksi�y „dzia�aj�cych na szkod� pa�stwa” (Ma�kowskiego, Jankowskiego i Popie�uszki).
30 wrze�nia 1984 – Ks. Jerzy uczestniczy w II pielgrzymce ludzi pracy na Jasn� G�r�.
9 pa�dziernika 1984 – Urz�dnicy MSW podejmuj� decyzj� o likwidacji ks. Jerzego.
13 pa�dziernika 1984 – Ks. Jerzy w towarzystwie Waldemara Chrostowskiego i Seweryna Jaworskiego udaje si� do Gda�ska. Od ko�cio�a �w. Stanis�awa Kostki ca�y czas jest �ledzony przez Grzegorza Piotrowskiego, Leszka P�kal� i Waldemara Chmielewskiego, kt�rzy jechali za nim.
13 pa�dziernika 1984 – Ks. Jerzy odprawia Msz� �w. w ko�ciele �w. Brygidy w Gda�sku i wyg�asza homili�.
13 pa�dziernika 1984 ok. godz. 24.00 – Ko�o Ostr�dy nieudany zamach na �ycie ks. Jerzego w drodze powrotnej z Gda�ska do Warszawy. Sprawcami byli kapitan Grzegorz Piotrowski, Leszek P�kala i Waldemar Chmielewski.
15 pa�dziernika 1984 – Ks. Jerzy przebywa na Jasnej G�rze, gdzie odprawia Msz� �w. za chorego ks. Teofila Boguckiego, swego proboszcza, kt�ry w tym czasie le�a� w szpitalu.
M�cze�stwo
19 pa�dziernika 1984 godz.18.00 – Ks. Jerzy prowadzi nabo�e�stwo r�a�cowe w ko�ciele �wi�tych Polskich Braci M�czennik�w w Bydgoszczy, dok�d uda� si� samochodem ze swym kierowc�, Waldemarem Chrostowskim.
19 pa�dziernika 1984, ok. godz. 22.00 – W drodze powrotnej do Warszawy, w okolicach miejscowo�ci Przysiek k. Torunia, ks. Jerzy zostaje uprowadzony przez funkcjonariuszy Ministerstwa Spraw Wewn�trznych: Grzegorza Piotrowskiego, Leszka P�kal� i Waldemara Chmielewskiego. Zwi�zany, skatowany bestialsko, wepchni�ty do baga�nika samochodu i na tamie w�oc�awskiej – w worku, obci��ony kamieniami – wrzucony do Wis�y.
Po �mierci
20 pa�dziernika 1984 – Dziennik Telewizyjny informuje o uprowadzeniu ksi�dza Popie�uszki.
24 pa�dziernika 1984 – w�adze ujawniaj�, �e zatrzymani zostali oficerowie S�u�by Bezpiecze�stwa.
27 pa�dziernika 1984 – ujawniono nazwiska porywaczy, wiadomo �e s� to pracownicy IV Departamentu MSW, zajmuj�cego si� zwalczaniem Ko�cio�a katolickiego: naczelnik jednego z wydzia��w: Grzegorz Piotrowski i dwaj funkcjonariusze departamentu: Leszek P�kala i Waldemar Chmielewski.
29 pa�dziernika 1984 – Nadano komunikat, z kt�rego wynika, �e rozpocz�to poszukiwania cia�a ksi�dza Popie�uszki na Wi�le pod Toruniem i W�oc�awkiem.
30 pa�dziernika 1984 – Odnaleziono cia�o ks. Jerzego.
31 pa�dziernika 1984 – Sekcja zw�ok ks. Popie�uszki w Zak�adzie Medycyny Sadowej w Bia�ymstoku, pod kierunkiem prof. Marii Byrdy i dr. Tadeusza J�wika.
2 listopada 1984 – Dekret kard. J�zefa Glempa zezwalaj�cy na pogrzebanie ks. Jerzego na cmentarzu przyko�cielnym �w. Stanis�awa Kostki.
2 listopada 1984 – Rozpoznanie zw�ok ks. Jerzego w prosektorium szpitala w Bia�ymstoku, ubranie zw�ok, w�o�enie do trumny i przywiezienie do ko�cio�a �w. Stanis�awa Kostki w Warszawie, po uroczystym po�egnaniu w Bia�ymstoku. Prymas Polski zleci� to zadanie ks. Grzegorzowi Kalwarczykowi i ks. Edwardowi �mijewskiemu.
3 listopada 1984 – Pogrzeb ks. Popie�uszki w grobie przy ko�ciele �w. Stanis�awa Kostki w Warszawie.Uroczysto�ciom przewodniczy� kard. J�zef Glemp, metropolita gnie�nie�ski i warszawski, Prymas Polski. We Mszy �w. uczestniczy�o sze�ciu biskup�w, ponad tysi�c kap�an�w i kilkaset tysi�cy wiernych z Warszawy i ca�ej Polski.
27 grudnia 1984 do 7 lutego 1985 – Przed s�dem w Toruniu odby� si� starannie wyre�yserowany przez w�adze PRL proces zab�jc�w ks. Jerzego. Grzegorz Piotrowski zosta� skazany na 25 lat wi�zienia, Leszek P�kala na 15 lat, a Waldemar Chmielewski na 14 lat. 25 lat otrzymał płk Adam Pietruszka, resortowy zwierzchnik zabójców. Oskarżeni do końca nie przyznali się do winy, a swoje wyjaśnienia przed sądem wykorzystali do brutalnych ataków na Kościół katolicki i jego hierarchię. Dwukrotnie objęła ich amnestia ( w 1986 i 1987 roku; wyrok Pękali to 6 lat, Chmielewski ma do odsiedzenia 4 lata i sześć miesięcy, Piotrowski - 15 lat) i od wielu lat są na wolności. Jako oskarżyciele posiłkowi – broniący również dobrego imienia ks. Jerzego i jego rodziny – wystąpili mecenasi Andrzej Grabiński, Krzysztof Piesiewicz, Jan Olszewski, Edward Wende.
14 czerwca 1987 – Do grobu ks. Jerzego przybył Jan Paweł II.
9 września 1987 – Zmarł ks. prałat Teofil Bogucki, Proboszcz parafii Św. Stanisława Kostki w Warszawie.
4 lutego 1995 – abp Henryk Muszyński nadał hospicjum w Bydgoszczy imię ks. Jerzego Popiełuszki.
8 lutego 1997 do 8 lutego 2001 – Trwał proces beatyfikacyjny Ks. Jerzego. Postulatorem był ks. infułat Zdzisław Król, promotorem o. Gabriel Bartoszewski OFMCap, sędziami księdza prałaci Grzegorz Kalwarczyk i Stefan Kośnik, a notariuszem Zofia Grzelczyk i Katarzyna Soborak.
3 maja 2001 – W Watykanie rozpoczął się drugi etap procesu beatyfikacyjnego. Postulatorem został ks. Zbigniew Kiernikowski, a po jego nominacji na biskupa siedleckiego-ks. Tomasz Kaczmarek.
5 lutego 2002 – własne śledztwo rozpoczyna prokurator Witkowski (pracuje wówczas w oddziałowej Komisji ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Lublinie); ma ono na celu ujawnienie w peerelowskim MSW „związku przestępczego”, działającego w latach 1956-1989: zostaje od niego odsunięty w październiku 2004.
25 maja 2002 – Przy grobie ks. Jerzego modlił się kardynał Joseph Ratzinger, prefekt Kongregacji Nauki i Wiary. Do Księgi Pamiątkowej wpisał słowa. „Niech Pan błogosławi Polskę dając jej kapłanów mających ducha ewangelicznego Popiełuszki”.
16 października 2004 – Otwarte zostało Muzeum ks. Jerzego Popiełuszki.
13 października 2009 – Pośmiertnie odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego.
19 grudnia 2009 – Papież Benedykt XVI wydał Dekret o męczeęstwie ks. Jerzego Popiełuszki.
6-7 kwietnia 2010 – Odbyła się ekshumacja i kanoniczne rozeznanie relikwii ks. Jerzego. Podczas rekognicji pobrano małe cząstki kości na relikwie.
6 czerwca 2010 – W Warszawie na Placu Zwycięstwa, czyli Piłsudskiego beatyfikacja ks. Jerzego Popiełuszki.
19 października 2010 – Pierwsze liturgiczne wspomnienie błogosławionego ks. Jerzego.
20 września 2014 – Rozpoczęcie procesu kanonizacyjnego w Creteil we Francji.
17 października 2014 w Górsku otwarto Centrum Edukacji Młodzieży im. ks. Jerzego Popiełuszki
Przedruk z: Wikipedia